Công tác kiểm tra, hướng dẫn nghiệp vụ đối với cấp huyện trong công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử án hình sự là nhiệm vụ quan trọng trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Phòng thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử phúc thẩm án hình sự (gọi tắt là P7). Thời gian qua, Phòng 7 đã có nhiều cố gắng thực hiện tốt công tác kiểm tra, hướng dẫn nghiệp vụ qua đó đã giúp Viện kiểm sát nhân dân các huyện, thành phố trong thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử hình sự, đảm bảo đúng quy định pháp luật, thực hiện tốt chức năng nhiệm vụ của ngành.
Năm 2021 phòng 7 đã thụ lý kiểm sát xét xử phúc thẩm 95 vụ/148 bị cáo; Kiểm sát 541 bản án, quyết định hình sự sơ thẩm; Kiểm tra, nghiên cứu 360 báo cáo kết quả xét xử và 468 báo cáo đề xuất xét xử do VKS cấp huyện chuyển đến qua hệ thống thư điện tử công vụ; tham dự 06 phiên tòa xét xử rút kinh nghiệm của VKS cấp huyện; Lãnh đạo đơn vị đã tham gia đoàn kiểm tra, thanh tra của VKS tỉnh, kiểm tra 06 cuộc tại VKS cấp huyện.
Trong 6 tháng đầu năm 2022, thụ lý 43 vụ/96 bị cáo; Kiểm sát 244 bản án, quyết định hình sự sơ thẩm; Kiểm tra, nghiên cứu 109 báo cáo kết quả xét xử và 186 báo cáo đề xuất xét xử do VKS cấp huyện chuyển đến qua Hòm thư nội bộ; Tham dự 01 phiên tòa xét xử của VKS cấp huyện. Lãnh đạo đơn vị đã tham gia đoàn kiểm tra, thanh tra của VKS tỉnh, kiểm tra 03 cuộc tại VKS cấp huyện. Nhìn chung chất lượng công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử án hình sự đã được nâng lên không để xảy ra oan sai, bỏ lọt tội phạm, không có vụ án nào Toà án tuyên không phạm tội. Tuy nhiên qua công tác kiểm tra, hướng dẫn nghiệp vụ và công tác xét xử án hình sự của cấp huyện còn bộc lộ những thiếu sót, tồn tại, như: Việc áp dụng pháp luật, tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự chưa đúng; việc đánh giá tính chất, mức độ hành vi phạm tội, hình phạt chưa phù hợp; bản án tuyên về biện pháp cưỡng chế áp dụng đối với bị cáo và án phí sơ thẩm không đúng quy định; ghi không chính xác phần nội dung vụ án và phần nhận định của Tòa án, không áp dụng đầy đủ điểm, khoản của điều luật hoặc áp dụng không đúng điểm, khoản của Điều luật tưng xứng với hành vi phạm tội, Kiểm sát viên cấp sơ thẩm kiểm sát bản án, quyết định của Tòa án không phát hiện được những vi phạm để thực hiện quyền kháng nghị, kiến nghị theo quy định của pháp luật trong khi vẫn có vụ án bị Tòa án cấp phúc thẩm sửa án (năm 2021 là 2 vụ), 6 tháng đầu năm 2022: 03 vụ sửa án (Viện kiểm sát tỉnh kháng nghị) do lỗi của Kiểm sát viên; công tác kiến nghị trong hoạt động xét xử đối với Tòa án về chất lượng, số lượng rất hạn chế, phần nào ảnh hưởng đến chất lượng hiệu quả công tác của ngành.
Năm 2021, Phòng 7 đã ban hành 07 kiến nghị đối với Tòa án cấp huyện, 01 kiến nghị đối với Toà án tỉnh; Viện kiểm sát cấp huyện ban hành 14 kiến nghị đối với Tòa án nhân dân cùng cấp.
Trong 6 tháng đầu năm 2022 Phòng 7 đã ban hành 03 kiến nghị đối với Tòa án cấp huyện; VKS cấp huyện ban hành 05 kiến nghị đối với Tòa án nhân dân cùng cấp.
Nguyên nhân: Do Kiểm sát viên chưa thực hiện tốt công tác kiểm sát theo quy định; chất lượng công tác kiểm tra, hướng dẫn nghiệp vụ đối với Viện kiểm sát nhân dân cấp huyện trong thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử án hình sự hiệu quả chưa cao; sự phối hợp giữa cấp tỉnh và cấp huyện chưa được thường xuyên, công tác kiểm tra, hướng dẫn nghiệp vụ đối với Viện kiểm sát cấp huyện chủ yếu thông qua việc tham gia Đoàn kiểm tra, thanh tra do Viện kiểm sát tỉnh thành lập; qua nghiên cứu các báo cáo kết quả nghiên cứu vụ án của cấp Viện kiểm sát cấp huyện chuyển đến và chỉ ban hành Thông báo rút kinh nghiệm đối với những trường hợp vụ án có vi phạm bị Viện kiểm sát tỉnh kháng nghị, vụ án có kháng cáo, Tòa cấp phúc thẩm sửa, hủy do lỗi chủ quan của Kiểm sát viên.
Để khắc phục những thiếu sót, tồn tại trên và từng bước nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm tra, hướng dẫn nghiệp vụ đối với Viện kiểm sát nhân dân cấp huyện trong công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử án hình sự. Trong thời gian tới Phòng 7 cần quan tâm thực hiện một số giải pháp, cụ thể như sau:
Thứ nhất: Lãnh đạo và Kiểm sát viên chủ động phối hợp với các phòng nghiệp vụ khác thuộc Viện kiểm sát tỉnh, thống nhất quan điểm hướng dẫn Viện kiểm sát cấp huyện trong việc áp dụng pháp luật; kịp thời nắm bắt và giải quyết các vấn đề phát sinh trong thực tiễn hoạt động xét xử, chủ động nắm bắt tình hình, kết quả hoạt động xét xử của Viện kiểm sát cấp huyện đơn vị được phân công theo dõi để tham mưu, đề xuất với Lãnh đạo viện biện pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ chuyên môn.
Thứ hai: Tiếp tục thực hiện nghiêm các quy định của đồng chí Viện trưởng Viện kiểm sát tỉnh về việc kiểm tra và tăng cường công tác kiểm tra các báo cáo kết quả nghiên cứu vụ án do Viện kiểm sát cấp huyện gửi đến qua hệ thống thư điện tử công vụ. Tập trung kiểm tra tính có căn cứ, chứng cứ buộc tội, gỡ tội, tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ, tội danh, điều luật, khung khoản áp dụng ... có phù hợp không.
Kiểm tra kỹ các bản án, quyết định của Tòa án và phiếu kiểm sát bản án của Viện kiểm sát nhân dân cấp huyện chuyển đến; khi phát hiện có thiếu sót, tồn tại, áp dụng pháp luật không đúng thì kịp thời trao đổi lại với Viện kiểm sát cấp huyện thông qua điện thoại hoặc trao đổi trực tiếp để kịp thời có biện pháp khắc phục.
Trường hợp phát hiện có vi phạm của Tòa án mà Viện kiểm sát cấp huyện không phát hiện thì Kiểm sát viên nghiên cứu tham mưu lãnh đạo ban hành Kháng nghị hoặc Kiến nghị đối với vi phạm của Tòa án trong hoạt động xét xử.
Thứ ba: Kiểm tra công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử án hình sự (qua kiểm tra trực tiếp và qua hồ sơ vụ án có kháng cáo, kháng nghị); tham mưu với lãnh đạo Viện yêu cầu Viện kiểm sát cấp huyện chuyển hồ sơ kiểm sát vụ án có kháng cáo đến Phòng 7 để Kiểm sát viên thực hiện kiểm tra việc lập hồ sơ kiểm sát của cấp huyện xem đã đảm bảo đúng quy định chưa, đồng thời Kiểm sát viên tiếp cận nội dung vụ án có kháng cáo, kháng nghị nhanh hơn, tiết kiệm thời gian phục vụ cho công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử phúc thẩm án hình sự tại phiên tòa.
Kịp thời tổng hợp những thiếu sót, tồn tại trong quá trình giải quyết vụ án được phát hiện qua nghiên cứu hồ sơ vụ án và hồ sơ kiểm sát, tham mưu ban hành thông báo rút kinh nghiệm chung để hạn chế các thiếu sót vi phạm tương tự tái diễn.
Thứ tư: Tăng cường các biện pháp trao đổi nghiệp vụ với Viện kiểm sát cấp huyện, những kinh nghiệm, kỹ năng nhận diện vi phạm của Tòa án trong công tác xét xử hình sự, nghiên cứu thực hiện nghiêm Hướng dẫn số 24/HD-VKSTC ngày 05/8/2020 của Viện kiểm sát nhân dân tối cao về Công tác kiểm sát bản án, quyết định hình sự của Tòa án nhằm nâng cao số lượng, chất lượng kháng nghị, kiến nghị và thông báo rút kinh nghiệm của Viện kiểm sát; nghiên cứu các dự thảo kiến nghị, kháng nghị do cấp huyện chuyển đến, giúp cấp huyện thực hiện có chất lượng và hiệu quả công tác kiến nghị, kháng nghị của ngành.
Tham dự một số phiên tòa của cấp huyện, đặc biệt là vụ án phức tạp được dư luận quan tâm, giúp Viện kiểm sát cấp huyện tháo gỡ khó khăn đồng thời cũng để kịp thời phát hiện những thiếu sót, tồn tại của Kiểm sát viên trong công tác xét xử, trực tiếp tham gia góp ý khắc phục kịp thời.
Thứ năm: Nâng cao chất lượng nghiên cứu, hướng dẫn các vụ án do Viện kiểm sát cấp huyện báo cáo thỉnh thị, việc trả lời thỉnh thị án của cấp huyện chuyển đến đảm bảo kịp thời đúng thời gian quy định.
Trên đây là một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm tra, hướng dẫn nghiệp vụ đối với Viện kiểm sát nhân dân cấp huyện trong công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử án hình sự; yêu cầu mỗi cán bộ, Kiểm sát viên cần nêu cao hơn nữa tinh thần, trách nhiệm, tập trung thực hiện đồng bộ các giải pháp nêu trên nhằm thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của đơn vị.
Trần Đức Hiệp - P7 VKSND tỉnh Tuyên Quang