Công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm về kinh tế, tham nhũng là nhiệm vụ quan trọng và cấp thiết được Đảng và Nhà nước ta rất quan tâm, chú trọng. Cùng với chủ trương chủ động phòng ngừa, phát hiện và xử lý hành vi tham nhũng, công tác thu hồi tài sản tham nhũng được xác định là nhiệm vụ trọng tâm trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng. Chỉ thị số 04-CT/TW ngày 02/6/2021 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thu hồi tài sản bị thất thoát, chiếm đoạt trong các vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế đã chỉ ra những nhiệm vụ, giải pháp để thực hiện tốt công tác thu hồi tài sản, từ đó góp phần vào công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm về kinh tế, tham nhũng. Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã ban hành nhiều văn bản tổ chức thực hiện có hiệu quả chức năng, nhiệm vụ thực hành quyền công tố, kiểm sát áp dụng các biện pháp thu hồi tài sản cho Nhà nước trong các vụ án kinh tế, tham nhũng như: Chỉ thị số 06/CT-VKSTC ngày 26/6/2020 về “tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao hiệu quả công tác kiểm sát thi hành án có liên quan đến thu hồi tài sản bị thất thoát chiếm đoạt trong các vụ án hình sự về tham nhũng, kinh tế”; Hướng dẫn số 26/HD-VKSTC ngày 27/6/2021 về “Kỹ năng kiểm sát thi hành án dân sự về thu hồi tài sản trong các vụ án tham nhũng, kinh tế”; Hướng dẫn số 33/HD-VKSTC ngày 14/10/2021 về “kỹ năng thực hành quyền công tố, kiểm sát áp dụng các biện pháp thu hồi tài sản cho Nhà nước trong các vụ án tham nhũng, chức vụ, kinh tế liên quan đến chức vụ”; Ban cán sự đảng VKSND tối cao đã ban hành Kế hoạch số 05-KH/BCSĐ ngày 26/7/2021 về thực hiện Chỉ thị số 04 của Ban Bí thư… Căn cứ các quy định của pháp luật và yêu cầ của ngành, VKSND tỉnh Tuyên Quang đã ban hành nhiều văn bản triển khai, tổ chức thực hiện nhiệm vụ thu hồi tài sản và cụ thể hoá trong các Kế hoach công tác hằng năm.
Trong thời gian qua các vụ án về kinh tế, tham nhũng trên địa bàn huyện Na Hang có chiều hướng gia tăng, trong năm 2022 VKSND huyện Na Hang đã thụ lý kiểm sát điều tra: 06 vụ/ 18 bị can (trong đó các vụ án về tham nhũng: 02 vụ/ 08 bị can; vụ án về kinh tế: 04 vụ/ 10 bị can), tập trung ở hai nhóm tội: Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ và Vi phạm quy định về khai thác, bảo vệ rừng và lâm sản. Số tài sản bị chiếm đoạt, thất thoát trong các vụ án kinh tế, tham nhũng đã thu hồi là:
- Đối với các vụ án tham nhũng: 1.165.589.960 đồng/ 2.029.516.120 đồng (đạt tỷ lệ 57%);
- Đối với các vụ án kinh tế: 599.866.790 đồng/ 652.613.229 đồng (đạt tỷ lệ 92%).
Điển hình như vụ án Vi phạm quy định về khai thác, bảo vệ rừng và lâm sản xảy ra giữa tháng 7/2022 tại rừng phòng hộ là rừng tự nhiên Khuổi Luồng, thôn Bản Nuầy, xã Năng Khả, huyện Na Hang, tỉnh Tuyên Quang có 01 cây gỗ Nghiến, khối lượng là 27,565m3 bị khai thác trái phép, giá trị tài sản bị thiệt hại là 294.135.022 đồng, đã thu hồi được toàn bộ số lâm sản bị thiệt hại. Vụ án Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ xảy ra tại UBND xã Yên Hoa, huyện Na Hang trong giai đoạn 2017-2020, tổng số tiền các bị can gây thất thoát cho ngân sách nhà nước là 1.863.804.160 đồng, hiện đã thu hồi được số tiền 1.001.869.000 đồng (đạt 54%).
Các cơ quan tiến hành tố tụng trên địa bàn huyện Na Hang đã tập trung xác định số tài sản bị thất thoát, chiếm đoạt và chú trọng áp dụng các biện pháp thu hồi tài sản trong các vụ án kinh tế, tham nhũng ngay từ giai đoạn giải quyết nguồn tin về tội phạm và xuyên suốt quá trình điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án; Viện kiểm sát đã ra các bản yêu cầu kiểm tra xác minh, yêu cầu điều tra và phối hợp với Cơ quan điều tra khuyến khích, động viên người bị tố giác, bị can, bị cáo và những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan chủ động giao nộp tài sản, khắc phục hậu quả.
Tuy nhiên kết quả thu hồi tài sản trong các vụ án kinh tế, tham nhũng tại địa bàn huyện Na Hang chưa cao. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc khó thu hồi tài sản trong các vụ án kinh tế, tham nhũng; tại giai đoạn điều tra, nguyên nhân chính khó thu hồi tài sản là do số tiền chiếm đoạt trong các vụ án tham nhũng lớn, việc phân hoá, xác định vai trò, trách nhiệm hoàn trả, bồi thường tiền gây thiệt hại cho nhà nước còn gặp nhiều vướng mắc, một phần đã chi trả cho người dân và những người này chưa có điều kiện khắc phục dẫn đến việc thu hồi khó khăn; trong giai đoạn thi hành án: một số vụ án kinh tế về Vi phạm quy định về khai thác, bảo vệ rừng và lâm sản thì một phần gỗ các bị can, bị cáo đã dựng thành nhà ở, hoàn cảnh kinh tế khó khăn nên chưa có đủ điều kiện bồi thường lại cho Nhà nước.
Để làm tốt hơn công tác thu hồi tài sản trong các vụ án kinh tế, tham nhũng trong thời gian tới, VKSND huyện Na Hang đề ra một số giải pháp thực hiện như:
Một là, Thường xuyên tổ chức nghiên cứu, quán triệt các quy định của Đảng, Nhà nước, quy chế, hướng dẫn nghiệp vụ của ngành kiểm sát nhân dân, qua đó nâng cao hơn nữa hiệu quả đấu tranh phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật, đặc biệt là tội phạm về tham nhũng, kinh tế. Nâng cao nhận thức, trách nhiệm của người đứng đầu, Kiểm sát viên trong thực hiện nhiệm vụ.
Hai là, Tăng cường quan hệ phối hợp giữa các cơ quan tiến hành tố tụng và các cơ quan có liên quan trong việc xác minh, thu hồi tài sản trong các vụ án kinh tế, tham nhũng. Thực hiện ngay việc xác minh tài sản của người bị tố giác, bị can, tài sản bị thất thoát, chiếm đoạt và áp dụng các biện pháp thu hồi tài sản ngay từ giai đoạn giải quyết nguồn tin về tội phạm. Kiểm sát viên phải chủ động, nhạy bén khi tiếp cận thông tin và đề ra yêu cầu kiểm tra, xác minh và yêu cầu điều tra để Cơ quan điều tra áp dụng các biện pháp thu hồi tài sản; bám sát tiến độ điều tra để đôn đốc kịp thời trong quá trình giải quyết các vụ án, vụ việc.
Ba là, Phối hợp với cơ quan chức năng khuyến khích, động viên người bị tố giác, bị can, bị cáo và những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong các vụ án kinh tế, tham nhũng chủ động giao nộp tài sản, khắc phục hậu quả.
Bốn là, Với đặc thù là huyện miền núi, người phạm tội chủ yếu là người dân tộc thiểu số có hoàn cảnh kinh tế đặc biệt khó khăn thì bên cạnh công tác xử lý hành vi vi phạm, cần tăng cường hơn nữa công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật cho người dân địa phương, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật để hạn chế tối đa hành vi phạm tội xảy ra.
Nguyễn Kiên Cường - VKSND huyện Na Hang