Tội
phạm
Cố
ý
gây
thương
tích
xảy
ra
trên
địa
bàn
huyện
Sơn
Dương
hàng
năm
đều
chiếm
tỷ
lệ
lớn
trong
các
vụ
án
hình
sự
được
khởi
tố,
truy
tố,
xét
xử.
Thực
tiễn
áp
dụng
pháp
luật
về
tội
phạm
này
còn
gặp
một
số
khó
khăn,
vướng
mắc
trong
đó
có
tình
tiết
"có
tính
chất
côn
đồ".
1.
Về
quy
định
của
pháp
luật
-
Điểm
i,
khoản
1,
Điều
134
Bộ
luật
hình
sự
quy
định:
Người
nào
cố
ý
gây
thương
tích
hoặc
gây
tổn
hại
cho
sức
khỏe
của
người
khác
mà
tỷ
lệ
tổn
thương
cơ
thể
dưới
11%
thuộc
trường
hợp
"có
tính
chất
côn
đồ"
thì
bị
phạt
cải
tạo
không
giam
giữ
đến
03
năm
hoặc
phạt
tù
từ
06
tháng
đến
03
năm.
-
Các
văn
bản
pháp
luật
hướng
dẫn,
giải
thích
tình
tiết
"có
tính
chất
côn
đồ"
gồm:
+
Công
văn
số
38/NCPL
ngày
06/01/1976
của
TAND
tối
cao
và
Kết
luận
tại
Hội
nghị
tổng
kết
công
tác
ngành
Tòa
án
năm
1995
giải
thích:
“Khái
niệm
côn
đồ
được
hiểu
là
hành
động
của
những
tên
coi
thường
pháp
luật,
luôn
luôn
phá
rối
trật
tự
trị
an,
sẵn
sàng
dùng
vũ
lực
và
thích
(hay)
dùng
vũ
lực
để
uy
hiếp
người
khác
phải
khuất
phục
mình,
vô
cớ
hoặc
chỉ
vì
một
duyên
cớ
nhỏ
nhặt
là
đâm
chém,
thậm
chí
giết
người.
Hành
động
của
chúng
thường
là
xâm
phạm
sức
khỏe,
tính
mạng,
danh
dự
người
khác,
gây
gổ
hành
hung
người
khác
một
cách
rất
vô
cớ
hoặc
vì
một
duyên
cớ
nhỏ
nhặt,
ví
dụ
như
đi
xe
đạp,
xe
máy
va
quyệt
vào
người
khác,
có
khi
chính
mình
có
lỗi
nhưng
đã
kiếm
cớ
để
đánh
hoặc
giết
người
ta,
mặc
dù
có
thể
người
kia
cũng
có
lỗi
nhỏ.
Đó
là
hành
vi
có
tính
chất
côn
đồ.
Những
kẻ
đâm
thuê
chém
mướn
phải
coi
là
biểu
hiện
tính
côn
đồ”.
+
Án
lệ
số
17/2018/AL
được
Hội
đồng
Thẩm
phán
TANDTC
thông
qua
ngày
17/10/2018
và
được
công
bố
theo
Quyết
định
số
269/QĐ-CA
ngày
06/11/2018
của
Chánh
án
TANDTC
về
tình
tiết
“Có
tính
chất
côn
đồ”
trong
tội
“Giết
người”
có
đồng
phạm.
Trong
đó
yếu
tố
được
đánh
giá
là
có
tính
chất
“côn
đồ”
là
chỉ
vì
mâu
thuẫn
nhỏ
nhặt
trong
sinh
hoạt
với
nhau
mà
đã
dùng
mã
tấu
chém
nhiều
nhát
vào
những
vùng
trọng
yếu
trên
cơ
thể
của
nạn
nhân.
-
Về
khoa
học
pháp
lý,
tính
chất
“côn
đồ”
được
sử
dụng
là
một
trong
những
tình
tiết
tăng
nặng
trách
nhiệm
hình
sự
hoặc
tình
tiết
định
khung
hoặc
định
khung
tăng
nặng.
-
Theo
từ
điển
Tiếng
Việt:
“Côn
đồ”
là
danh
từ
để
chỉ
kẻ
chuyên
gây
sự,
hành
hung.
Để
áp
dụng
tình
tiết
“có
tính
chất
côn
đồ”
trong
tội
giết
người
và
cố
ý
gây
thương
tích,
TANDTC
có
hướng
dẫn
tại
Công
văn
số
38/NCPL
ngày
06/01/1976
và
tại
Hội
nghị
tổng
kết
công
tác
ngành
TAND
năm
1995
như
đã
giải
thích
ở
trên.
2.
Thực
tiễn
áp
dụng
và
một
số
vấn
đề
cần
lưu
ý
Vì
chưa
có
quy
định
cụ
thể
hành
vi
như
thế
nào
được
coi
là
“có
tính
chất
côn
đồ”
nên
khi
giải
quyết
các
vụ
án
về
tội
Cố
ý
gây
thương
tích,
nhiều
trường
hợp
các
cơ
quan
tiến
hành
tố
tụng
chưa
thống
nhất
với
nhau
trong
việc
nhận
định,
đánh
giá
và
áp
dụng
tình
tiết
này.
Điều
đó
đòi
hỏi
phải
rất
thận
trọng
trong
quá
trình
xem
xét
áp
dụng
để
đảm
bảo
mọi
hành
vi
phạm
tội
đều
được
xử
lý
nghiêm
minh
theo
đúng
quy
định
của
pháp
luật,
tránh
khiếu
kiện
kéo
dài
hoặc
dẫn
đến
oan,
sai
nhằm
bảo
vệ
quyền
và
lợi
ích
hợp
pháp
của
con
người.
Theo
quan
điểm
cá
nhân
của
tác
giả:
Để
áp
dụng
thống
nhất
đối
với
tình
tiết
có
tính
chất
côn
đồ
đối
với
“Tội
cố
ý
gây
thương
tích”
theo
điểm
i,
khoản
1,
Điều
134,
BLHS
năm
2015
cần
phải:
-
Thứ
nhất,
thống
nhất
nhận
thức
về
côn
đồ
và
có
tính
chất
côn
đồ,
BLHS
hiện
hành
quy
định
nghiêm
trị
đối
với
những
người
côn
đồ,
tuy
nhiên
cần
phải
phân
biệt
rõ
giữa
“côn
đồ”
với
“phạm
tội
có
tính
chất
côn
đồ”.
Khi
xác
định
một
người
côn
đồ
là
nói
đến
một
cá
nhân
cụ
thể;
trong
khi
đó
xác
định
hành
vi
“có
tính
chất
côn
đồ”
là
chỉ
hành
vi
của
con
người
khi
thực
hiện
hành
vi
tội
phạm.
Do
đó
một
con
người
côn
đồ
khi
thực
hiện
hành
vi
phạm
tội
chưa
chắc
đã
có
tính
chất
côn
đồ
và
ngược
lại.
-
Thứ
hai,
khi
đánh
giá
một
hành
vi
có
tính
chất
côn
đồ
cần
phải
xem
xét
toàn
diện,
tránh
xem
xét
một
cách
phiến
diện
như:
Chỉ
chú
trọng
xem
xét
đến
nhân
thân
người
phạm
tội,
hoặc
địa
điểm
xảy
ra
vụ
án
gây
thương
tích,
hành
vi
cụ
thể
gây
ra
thương
tích
cho
nạn
nhân…
mà
cần
xem
xét
đến
mối
quan
hệ
giữa
người
phạm
tội
với
nạn
nhân,
thái
độ
của
người
phạm
tội
khi
thực
hiện
hành
vi
phạm
tội,
nguyên
nhân
nào
dẫn
đến
việc
người
phạm
tội
cố
ý
gây
thương
tích
cho
nạn
nhân.
-
Thứ
ba,
khi
xem
xét
hành
vi
có
tính
chất
côn
đồ,
cần
phải
xem
xét
một
cách
toàn
diện
như
sau:
Lý
do
xảy
ra
sự
việc
xuất
phát
từ
nguyên
nhân
nào:
Đây
là
vấn
đề
cần
xem
xét
trước
tiên
trong
mối
liên
quan
với
các
tình
tiết
khác
của
vụ
việc.
Khi
xem
xét
nguyên
nhân
cần
xác
định
có
mối
liên
quan
trực
tiếp
giữa
nguyên
nhân
và
người
có
hành
vi
cố
ý
gây
thương
tích
hay
không?
Nguyên
nhân
dẫn
đến
sự
việc
có
phải
là
do
nguyên
cớ
nhỏ
nhặt
trong
sinh
hoạt
hàng
ngày,
như:
Ví
dụ
như
đi
xe
đạp,
xe
máy
va
quyệt
vào
người
khác,
có
khi
chính
mình
có
lỗi
nhưng
đã
kiếm
cớ
để
đánh
người;
lời
nói
qua
lại
trong
sinh
hoạt
hàng
ngày
nhưng
đã
đánh
người;
Tạo
lý
do
để
tấn
công
nạn
nhân
như
cho
rằng
“nhìn
đểu”,
vay
tiền
không
cho,
tranh
chỗ
đứng
đón
khách…
Nhiều
trường
hợp
thực
hiện
hành
vi
cố
ý
gây
thương
tích
không
phải
xuất
phát
từ
nguyên
nhân
liên
quan
đến
chính
mình…
Diễn
biến
sự
việc,
tương
quan
lực
lượng:
Diễn
biến
sự
việc
thể
hiện
“có
tính
chất
côn
đồ”
thường
diễn
ra
nhanh
và
gần
như
ngay
lập
tức,
thể
hiện
tấn
công
liên
tục
nạn
nhân,
có
người
khuyên
can
nhưng
vẫn
tấn
công
nạn
nhân;
nạn
nhân
đã
xin
nhưng
vẫn
tấn
công
tiếp,
các
yếu
tố
khác
thể
hiện
đối
tượng
sẽ
tấn
công
liên
tục
nạn
nhân,
các
yếu
tố
khác
thể
hiện
sẽ
tấn
công
nạn
nhân
đến
cùng,
hành
vi
diễn
ra
không
tương
xứng,
phù
hợp
với
nguyên
nhân
của
sự
việc.
Tương
quan
lực
lượng
trong
trường
hợp
“có
tính
chất
côn
đồ”
thường
thể
hiện
ở
số
lượng
người
của
hai
phía,
công
cụ
hiện
có,
khả
năng
chống
trả
của
bị
hại…
mà
ngay
từ
đầu
ai
cũng
có
thể
đánh
giá
được
có
sự
chênh
lệch
đáng
kể
Địa
điểm,
không
gian
xảy
ra
sự
việc:
Đây
là
một
yếu
tố
quan
trong
để
xem
xét,
đánh
giá
hành
vi
“có
tính
chất
côn
đồ”
hay
không.
Cụ
thể
như:
Công
khai
đánh
người
tại
nơi
công
cộng,
có
nhiều
người
qua
lại;
tại
trụ
sở
cơ
quan,
đơn
vị;
địa
điểm
đang
có
nhiều
người,
tại
địa
điểm
chính
là
nhà
của
bị
hại,
người
bị
hại
không
có
lối
thoát…
Lời
nói,
hành
động
của
bị
hại
trước
khi
xảy
ra
sự
việc:
Hành
động
lời
nói
của
bị
hại
là
một
trong
những
nguyên
nhân
dẫn
đến
đối
tượng
có
hành
vi
tấn
công
nạn
nhân,
do
đó
phải
xem
xét
đến
các
yếu
tố
như:
Lời
nói,
hành
động
của
bị
hại,
những
hành
động,
lời
nói
của
bị
hại
có
đến
mức
bị
tấn
công
hay
không?
Lời
nói,
hành
động
của
bị
hại
có
phù
hợp
với
điều
kiện,
hoàn
cảnh
lúc
xảy
ra
sự
việc
hay
không?
Bị
hại
có
lỗi
hay
không.
Nhân
thân
người
phạm
tội:
Là
một
yếu
tố
để
đánh
giá
tính
chất
hành
vi,
đó
là:
Tiền
án,
tiền
sự;
có
ý
thức
thách
thức
pháp
luật
không
và
ở
mức
độ
như
thế
nào?
mối
quan
hệ
giữa
người
phạm
tội
với
nạn
nhân,
thái
độ
của
người
có
hành
vi
cố
ý
gây
thương
tích,
ý
thức
chấp
hành
pháp
luật
tại
địa
phương
trước
khi
sự
việc
xảy
ra;
sau
khi
sự
việc
xảy
ra
thái
độ
chấp
hành
triệu
tập
của
cơ
quan
tiến
hành
tố
tụng;
thái
độ
đối
với
thương
tích
của
bị
hại.
Trong
đó
các
yếu
tố
quan
trong
để
xác
định
hành
vi
có
tính
chất
côn
đồ
là
Nguyên
nhân
dẫn
đến
sự
việc
và
diễn
biến
hành
vi
đã
xảy
ra,
các
yếu
tố
khác
như
địa
điểm,
nhân
thân,
thái
độ
…
là
yếu
tố
để
hỗ
trợ
cho
việc
đánh
giá,
xem
xét
đối
với
hành
vi
đã
xảy
ra.
Thực
tiễn
cho
thấy,
hầu
hết
các
vụ
án
hình
sự
về
tội
"
Cố
ý
gây
thương
tích",
các
cơ
quan
tiến
hành
tố
tụng
rất
hay
phải
cân
nhắc
xem
xét
có
áp
dụng
tình
tiết
"có
tính
chất
côn
đồ"
hay
không.
Tuy
nhiên,
Công
văn
số
38/NCPL
ngày
06/01/1976
đã
có
cách
đây
quá
lâu
(44
năm),
kể
từ
khi
Bộ
luật
hình
sự
chưa
được
ban
hành;
Án
lệ
số
17/2018/AL
hướng
dẫn
tình
tiết
chưa
điển
hình,
hơn
nữa
lại
là
về
tình
tiết
"có
tính
chất
côn
đồ"
trong
tội
"Giết
người"
có
đồng
phạm
nên
chưa
có
tính
phổ
quát.
*
Ngoài
ra
trong
thực
tế
có
một
số
vụ
án
Cố
ý
gây
thương
tích
đã
lấy
tình
tiết
“Có
tính
chất
côn
đồ”
làm
tình
tiết
định
tội
(ví
dụ:
đối
tượng
gây
thương
tích
cho
người
khác
tổn
hại
dưới
11%
sức
khỏe,
nhưng
đối
tượng
thực
hiện
có
hành
vi
côn
đồ),
người
thực
hiện
hành
vi
có
nhiều
tình
tiết
giảm
nhẹ
đủ
điều
kiện
để
cho
hưởng
án
treo
(các
bị
can
đều
có
nhân
thân
tốt,
lần
đầu
phạm
tội),
hoặc
đang
là
học
sinh
từ
đủ
16
tuổi
đến
dưới
18
tuổi
phạm
tội,
nếu
sử
dụng
hình
phạt
tù
là
quá
nghiêm
khắc,
đối
với
các
trường
hợp
này
chỉ
nên
sử
dụng
hình
phạt
tù
cho
hưởng
án
treo.
Tuy
nhiên
theo
quy
định
tại
khoản
1
Điều
3
Nghị
Quyết
số
02/2018/NQ-HĐTP
ngày
15/5/2018
của
Hội
đồng
thẩm
phán
Tòa
án
nhân
dân
Tối
cao:
“
Điều
3.
Những
trường
hợp
không
cho
hưởng
án
treo
1.
Người
phạm
tội
là
người
chủ
mưu,
cầm
đầu,
chỉ
huy,
ngoan
cố
chống
đối,
côn
đồ,
dùng
thủ
đoạn
xảo
quyệt,
có
tính
chất
chuyên
nghiệp,
lợi
dụng
chức
vụ
quyền
hạn
để
trục
lợi,
cố
ý
gây
hậu
quả
đặc
biệt
nghiêm
trọng.
…”
Như
vậy
người
thực
hiện
hành
vi
nêu
trên
sẽ
không
được
hưởng
án
treo,
làm
bất
lợi
cho
ngưòi
phạm
tội
(nhất
là
đối
với
những
ngưòi
phạm
tội
lần
đầu,
là
ngưòi
chưa
thành
niên,
học
sinh,
sinh
viên)
và
không
phù
hợp
với
những
qui
định
của
BLHS
hiện
hành,
đó
là:
Những
tình
tiết
đã
sử
dụng
là
tình
tiết
định
tội
thì
không
sử
dụng
làm
tình
tiết
tăng
nặng
hoặc
định
khung
hình
phạt.
Theo
quan
điểm
của
cá
nhân
tác
giả:
Tình
tiết
“Côn
đồ”
theo
quy
định
khoản
1
Điều
3
Nghị
Quyết
số
02/2018/NQ-HĐTP
là
thể
hiện
việc
không
cho
hưởng
án
treo
đối
với
những
người
chuyên
gây
sự,
hành
hung…
chứ
không
phải
hành
vi
có
tính
chất
côn
đồ.
3.
Kiến
nghị,
đề
xuất
Liên
ngành
Trung
ương
cần
có
hướng
dẫn
cụ
thể
hoặc
Hội
đồng
thẩm
phán
Tòa
án
nhân
dân
Tối
cao
cần
ban
hành
hướng
dẫn,
án
lệ
về
tội
cố
ý
gây
thương
tích
với
tình
tiết
có
tính
chất
côn
đồ
theo
quy
định
tại
điểm
i,
khoản
1,
Điều
134,
BLHS
năm
2015
để
áp
dụng
thống
nhất.
Hội
đồng
thẩm
phán
Tòa
án
nhân
dân
Tối
cao
nên
có
hướng
dẫn
cụ
thể
tình
tiết
“Côn
đồ”
trong
khoản
1
Điều
3
Nghị
Quyết
số
02/2018/NQ-HĐTP
có
phải
là
“Có
tính
chất
côn
đồ”
theo
quy
định
các
tội
trong
BLHS
không?
Nếu
có
theo
quan
điểm
cá
nhân
nên
bỏ
tình
tiết
này./.
Phạm
Việt
Hùng
-
VKS
Sơn
Dương