Thực tiễn trong công tác điều tra, truy tố, xét xử án hình sự còn có nhiều ý kiến chưa thống nhất về việc đánh xác định tội danh giữa các Cơ quan tiến hành tố tụng. Tôi xin trao đổi nội dung chưa thống nhất về việc xác định tội danh trong trường hợp cụ thể sau:
Khoảng 22 giờ ngày 12/5/2016; Nguyễn Quang T và Lê Anh H (đều có tiền án về tội trộm cắp tài sản, chưa được xóa án tích) đã rủ nhau đến đền thờ HCM (thuộc tổ 7, phường Tân Quang, thành phố Tuyên Quang) để trộm cắp tài sản.
Đến nơi, T dùng đèn pin soi qua khe cửa sổ, thấy bên trong phòng thờ có hòm gỗ ghi chữ “Hòm công đức”; T và H dùng thanh sắt mang theo từ trước, cùng nhau cậy phá một góc cửa sổ bằng gỗ lim (Giá trị thiệt hại là 4.333.400 đồng), chui vào trong phòng thờ, bê hòm tiền “Công đức” ra ngoài, mở hòm lấy được số tiền 1.400.000đ.
Trong quá trình giải quyết vụ án, hiện có hai quan điểm chưa thống nhất về việc xác định tội danh đối với Nguyễn Quang T và Lê Anh H.
Quan điểm thứ nhất:
T và H chỉ phạm một tội Trộm cắp tài sản; hành vi của T và H đã đáp ứng đầy đủ bốn yếu tố cấu thành tội trộm cắp tài sản: Số tiền trộm cắp dưới hai triệu nhưng đã có tiền án về tội trộm cắp tài sản, chưa được xóa án tích (định lượng, định tội); dấu hiệu đặc trưng của hành vi khách quan là lén lút, bí mật; đặc biệt là yếu tố chủ quan của tội phạm - động cơ, mục đích thể hiện rõ nhằm chiếm đoạt tài sản, lấy tiền trong “hòm công đức”.
Về hành vi hủy hoại tài sản (cửa sổ gỗ lim) chưa đáp ứng đầy đủ bốn yếu tố cấu thành tội phạm, vì mục đích phá cửa để trộm cắp, chứ không phải hủy hoại.
Quan điểm thứ hai:
Nguyễn Quang T và Lê Anh H đã phạm cả hai tội Trộm cắp tài sản và Cố ý làm hư hỏng tài sản. T và H đã có hành vi cố ý trực tiếp tác động vật chất (cậy, phá) và có hậu quả xẩy ra, giá trị thiệt hại của tài sản phải sửa chữa là 4.333.400 đồng.
Tôi nhất trí với quan điểm thứ hai: Nguyễn Quang T và Lê Anh H đã phạm cả hai tội Trộm cắp tài sản và Cố ý làm hư hỏng tài sản, vì:
Về tội trộm cắp tài sản của T và H đã rõ, tôi không phân tích thêm.
Còn hành vi Cố ý làm hư hỏng tài sản: Mặc dù mục đích của T và H là đến đền thờ để trộm cắp tài sản, nhưng muốn lấy được tài sản, thì phải cậy phá cửa mới chui vào được. Tuy T và H không có mục đích chính nhằm vào “hủy hoại”, nhưng hành vi khách quan “cố ý” dùng thanh sắt cậy phá làm hư hỏng cửa sổ, buộc T và H phải nhận thức rõ được tác động bằng cơ học của mình sẽ làm biến dạng, hư hỏng cửa sổ (đây là hành vi khách quan của tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản). Mặc dù ý thức chủ quan ban đầu của T và H không có ý thức cố ý làm hư hỏng tài sản, nhưng bằng hành vi khách quan của mình, T và H đã thể hiện rõ hai mục đích đó là phải cậy phá cửa thì mới chui vào lấy tài sản được. Tội Trộm cắp tài sản và tội Cố ý làm hư hỏng tài sản là hai tội độc lập, được quy định tại hai điều luật khác nhau; Hậu quả là yếu tố bắt buộc đối với cả 02 tội đều đã đáp ứng đủ, T và H đã thực hiện hai hành vi có cấu thành riêng biệt, vì vậy Nguyễn Quang T và Lê Anh H đã phạm cả hai tội Trộm cắp tài sản và Cố ý làm hư hỏng tài sản.
Mặt khác nếu theo quan điểm thứ nhất, T và H chỉ phạm tội Trộm cắp tài sản, không phạm tội Cố ý làm hư hỏng tài sản vì không có mục đích làm hư hỏng tài sản. Giả sử cả T và H đều không có tiền án, tiền sự về hành vi chiếm đoạt tài sản, với số tiền trộm cắp trong vụ án này chưa đủ 2 triệu. Vậy có xử lý T và H về tội Cố ý huỷ hoại tài sản hay không?
Trên đây là nội dung vướng mắc trong quá trình áp dụng pháp luật, phân tích, xác định động cơ mục đích, cấu thành một tội Trộm cắp tài sản hay cả hai tội Trộm cắp tài sản và Cố ý làm hư hỏng tài sản. Rất mong được sự quan tâm, cùng trao đổi của các đồng chí.