Trong 6 tháng đầu năm 2024 trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang phát sinh các vụ án hành chính chủ yếu liên quan đến khiếu kiện các Quyết định cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thu hồi đất, bồi thường giải phóng mặt bằng, tái định cư... và hành vi hành chính của Chủ tịch UBND, UBND, Sở tài nguyên và môi trường ... Do việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trồng lấn diện tích các hộ giáp ranh dẫn đến có hộ được cấp giấy Chứng nhận quyền sử dụng đất không được sử dụng đất, hộ sử dụng đất thực tế lại chưa được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Việc rà soát kê khai quyền sử dụng đất của người sử dụng đất của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền còn thiếu chặt chẽ dẫn đến sai sót trong việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, việc đo vẽ bản đồ thiếu chính xác nên ảnh hưởng đến quyền sử dụng đất của người được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất
Năm 2024, ngành Kiểm sát tỉnh Tuyên Quang xác định nhiệm vụ “Nâng cao chất lượng công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính, vụ việc dân sự, kinh doanh, thương mại, lao động; đặc biệt là công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính” là một trong hai nhiệm vụ trọng tâm, đột phá; đơn vị đã xây dựng Kế hoạch số 99/KH-VKS-P9 ngày 12/01/2024 về thực hiện nhiệm vụ trọng tâm, đột phá năm 2024 về nâng cao chất lượng công tác kiểm sát sát việc giải uyết các vụ án hành chính, vụ việc dân sự, kinh doanh thương mại, lao động để tổ chức triển khai thực hiện trong Ngành.
Kết quả đạt được: Thụ lý kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính theo thủ tục sơ thẩm 73 vụ (số mới tăng 03 vụ so với cùng kỳ năm 2023); đã giải quyết 25 vụ; đang giải quyết 37 vụ; Thụ lý kiểm sát việc giải quyết theo thủ tục phúc thẩm lý 02 vụ (số mới tăng 01 vụ so với cùng kỳ năm 2023); đã giải quyết xong 02 vụ: Kiểm sát viên tham gia 100% phiên tòa xét xử; tổ chức phiên tòa rút kinh nghiệm 05 vụ; thực hiện số hóa 35 vụ án; yêu cầu tòa án xác minh thu thập chứng cứ 01 vụ
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác kiểm sát các vụ án hành chính của Viện KSND tỉnh Tuyên Quang vẫn còn tồn tại, hạn chế và khó khăn vướng mắc như: kỹ năng, kinh nghiệm tham gia phiên tòa sơ thẩm và công tác kiểm sát bản án, quyết định của một số ít công chức, Kiểm sát viên còn hạn chế, quá trình kiểm sát chưa phát hiện được vi phạm của Tòa án; vi phạm của cơ quan có liên quan để ban hành kiến nghị, kháng nghị (trong 06 tháng đầu năm 2024 không ban hành kháng nghị, kiến nghị trong khâu công tác này)
Để làm tốt công tác kiểm sát giải quyết án các vụ án hành chính, vụ việc dân sự cần thực hiện tốt một số giải pháp sau đây:
Thứ nhất, quán triệt tới toàn thể Kiểm sát viên, Kiểm tra viên, Chuyên viên được phân công thực hiện nhiệm vụ kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính, vụ việc dân sự các văn bản pháp luật, chỉ thị, kết luận và nghị quyết của Đảng; Nghị quyết của Quốc hội và các chỉ thị, kế hoạch, hướng dẫn công tác của Viện trưởng VKSND tối cao. Trong đó, đặc biệt lưu ý việc quán triệt, thực hiện Chỉ thị số 05/CT-VKSTC ngày 18/10/2022 của Viện trưởng Viện KSND tối cao về thực hiện các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính, vụ việc dân sự và những và những việc khác theo quy định của pháp luật và Chỉ thị số 07/CT-VKSTC ngày 06/8/2021 về tiếp tục tăng cường công tác kháng nghị phúc thẩm, giám đốc thẩm các vụ án hành chính, vụ việc dân sự, để có nhận thức sâu sắc, toàn diện các quy định được ban hành và thực hiện có hiệu quả.
Thứ hai, cần phát huy vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu Viện kiểm sát các cấp trong quản lý, chỉ đạo điều hành nhất là việc trực tiếp phụ trách công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính; bố trí, sắp xếp cán bộ, Kiểm sát viên đảm bảo đủ về số lượng và đáp ứng được yêu cầu về chuyên môn nghiệp vụ; việc luân chuyển cán bộ phải đảm bảo tính kế thừa và ổn định. Phân công những Kiểm sát viên thực sự có năng lực giải quyết những vụ án phức tạp; biểu dương, khen thưởng những Kiểm sát viên làm tốt, đồng có chính sách ưu tiên về công tác quy hoạch, bổ nhiệm đối với công chức làm công tác kiểm sát trong lĩnh vực này.
Thứ ba, KSV, KTV, công chức phải nắm chắc quy định của Luật TTHC, các văn bản hướng dẫn, các quy định của ngành KSND như các quy định về thẩm quyền giải quyết của từng cấp Tòa án, các hoạt động tố tụng khi giải quyết vụ án hành chính; nhiệm vụ, quyền hạn, thao tác khi kiểm sát việc giải quyết các vụ án để vận dụng trong thực tiễn kiểm sát. Thường xuyên nghiên cứu, nắm vững chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước trong lĩnh vực đất đai, thuế, tài nguyên môi trường... Do các vụ án hành chính phải vận dụng nhiều văn bản quy phạm pháp luật với phạm vi hiệu lực khác nhau nên KSV, KTV, công chức khi áp dụng phải xem xét kỹ văn bản quy phạm pháp luật còn hiệu lực hay đã hết hiệu lực thi hành, đảm bảo nguyên tắc áp dụng văn bản quy phạm pháp luật còn hiệu lực tại thời điểm xảy ra tranh chấp, khiếu kiện.
Thứ tư, KSV, KTV, công chức cần nghiên cứu kỹ hồ sơ vụ án; đánh giá đầy đủ, khách quan, toàn diện các vấn đề của vụ án phải giải quyết, kiểm sát chặt chẽ quá trình giải quyết, thực hiện các hoạt động tố tụng của Tòa án kể từ khi thụ lý. Cần làm rõ các vấn đề đương sự khởi kiện, yêu cầu Tòa án giải quyết, xác định tư cách tham gia tố tụng của các đương sự; việc xác định đối tượng khởi kiện; việc thụ lý, giải quyết yêu cầu độc lập của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan. Từ đó xác định thẩm quyền thụ lý, giải quyết của Tòa án; việc Tòa án xác minh thu thập tài liệu, chứng cứ...; đánh giá đầy đủ, khách quan tính hợp pháp của các tài liệu, chứng cứ do đương sự cung cấp và các tài liệu, chứng cứ do Tòa án thu thập trong quá trình giải quyết vụ án. Đánh giá về yêu cầu khởi kiện của đương sự, các tài liệu, chứng cứ có trong hồ sơ với các văn bản pháp luật có liên quan làm căn cứ giải quyết vụ án để xem việc Tòa án giải quyết có căn cứ, đúng pháp luật hay không; xác định những nội dung cần làm rõ hoặc mâu thuẫn để báo cáo Lãnh đạo Viện ban hành yêu cầu xác minh, thu thập tài liệu, chứng cứ. Trong quá trình kiểm sát, đặc biệt lưu ý các dạng vi phạm thường gặp như vi phạm về xác định đối tượng khởi kiện; xác định tư cách tham gia tố tụng của các đương sự; xác định sai thẩm quyền giải quyết vụ án, không giải quyết hết yêu cầu hoặc giải quyết vượt quá yêu cầu của đương sự... để thực hiện quyền yêu cầu, kiến nghị, kháng nghị.
Tại phiên tòa, KSV phải lắng nghe, ghi chép, theo dõi sátdiễn biến phiên tòa, tập trung ghi chép nhận định, căn cứ pháp luật và phần quyết định của bản án, quyết định để thuận lợi trong việc kiểm sát bản án, quyết định sau phiên tòa. Khi nhận được bản án, quyết định của Tòa án, KSVcần nghiên cứu kỹ nội dung của bản án, quyết định, xem xét phần nhận định của bản án có phù hợp với những tình tiết khách quan của vụ án không, đối chiếu với các quy định của pháp luật để xác định có vi phạm hay không. Khi phát hiện vi phạm xác định rõ tính chất, mức độ để tham mưu Lãnh đạo Viện có biện pháp giải quyết phù hợp.
Thứ năm, thực hiện tốt mối quan hệ phối hợp giữa Viện kiểm sát cấp trên với Viện kiểm sát cấp dưới. Phòng 9 Viện KSND tỉnh phải chú trọng việc theo dõi, hướng dẫn, chỉ đạo đối với Viện KSND cấp huyện, phân công từng Kiểm sát viên theo dõi địa bàn; thường xuyên đôn đốc, nhắc nhở cấp huyện kiểm sát và gửi kịp thời bản án, quyết định lên Viện KSND tỉnh; bảo đảm tất cả bản án, quyết định của Tòa án phải được nghiên cứu kỹ và có ý kiến nhận xét của Kiểm sát viên và lãnh đạo đơn vị 2 cấp kiểm sát. Chú trọng tăng cường mối quan hệ chặt chẽ giữa Kiểm sát viên được phân công địa bàn với Viện kiểm sát cấp huyện trong việc nắm thông tin về vụ án, xác định vi phạm của Tòa án, kịp thời trao đổi, hướng dẫn Viện kiểm sát cấp huyện kháng nghị đối với những bản án, quyết định còn thời hạn kháng nghị của cấp huyện và xem xét kháng nghị nếu thời hạn kháng nghị của cấp huyện đã hết.
Thứ sáu, tăng cường mối quan hệ phối hợp giữa Viện KSND với TAND trong quá trình kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính. Kịp thời trao đổi với Thẩm phán những vi phạm thiếu sót để khắc phục trước khi xét xử. Những vi phạm trong bản án, quyết định Kiểm sát viên phát hiện được phải báo cáo đề xuất quan điểm Lãnh đạo Viện cho ý kiến về việc kháng nghị, kiến nghị. Phối hợp với Tòa án trong việc tổng hợp các vi phạm để cùng trao đổi rút kinh nghiệm và thực hiện có hiệu quả, thống nhất nhận thức đối với những vẫn đề mà pháp luật còn quy định chưa rõ ràng.
Đào Thị Hảo - Phòng 9 Viện KSND tỉnh